INTELIGENTNI SISTEMI PRILAGODBE BRZINE – ISA SISTEMI

Tempomat je uređaj koji se nalazi u automobilima i služi da automatski zadržava zadatu vrijednost brzine kretanja vozila od strane vozača. Pored raspoloživih i provjerenih sistema prilagodljivog tempomata (ACC) koji održavaju zadanu brzinu kretanja vozila i odgovarajuće rastojanje od vozila, razvijena je nova generacija pomoćnih sistema koji reaguju na postavljena ograničenja brzine, kao i na osobine profila puta, pod nazivom inteligentni sistemi prilagodbe brzine, odnosno ISA sistemi. Sistem inteligentnog prilagođavanja brzine kontrolira brzinu kretanja na inteligentan način, uzimajući u obzir, primjerice, postavljena obavještenja o ograničenju brzine i profil ceste.

Cilj ovog istraživanja je procjena najsavremenijih sistema prilagodbe brzine i opisivanja njihove funkcionalnosti.

Test je proveden na pet najnovijih modela vozila opremljenih ISA sistemom (AUDI, BMW, FORD, MERCEDES, VW). Najznačajnije razlike se upravo ogledaju u načinu na koji djeluju, te u elementima za rad i prikaz obavještenja.

Dok Fordov sistem jednostavno prilagođava brzinu kretanja na način da definiše graničnu brzinu kretanja postavljenu prema ograničenju brzine (osiguranje od radarskih kontrola), Audi, Mercedes i VW sistemi definišu postavljena ograničenja brzine u ACC-u, a također vrše prilagođavanje brzine profilu puta.

BMW-ov sistem se pokazao kao najobazriviji od pet testiranih sistema. Predlaže novu brzinu za svaku novonastalu situaciju, a da pritom vozač mora svaki put potvrditi predloženu brzinu kako bi se ista postavila u ACC. Ovo je veoma praktično jer ograničenja brzine koja su možda pogrešno očitana nisu automatski definisana u ACC. Međutim, S-klasa pokazuje ono što je tehnički izvedivo. Kod ovog vozila, sistem na autocestama i putevima/cestama prilagođava brzinu samostalno i gotovo savršeno, a vozač u rijetkim situacijama ima potrebu korigovati odluku sistema.

Svi testirani sistemi pomoći još uvijek ne izvršavaju prilagodbu brzine dovoljno dobro. Korisnost sistema na putevima/cestama gdje se ograničenja brzine često mijenjaju je i dalje ograničena.

U sljedećoj tabeli su prikazani rezultati testiranih sistema.

Na osnovu testova i stručnih mišljenja, tragom ovog istraživanja razvile su se preporuke i savjeti za proizvođače i kupce.

Preporuke za proizvođače su:

- Vozač bi trebao moći poništiti ili deaktivirati ISA sistem u bilo kojem trenutku. To je i više nego opravdano s obzirom na razliku postavljenih ograničenja brzine u različitim sredinama.
- Smatra se da u ovom trenutku nije potrebna obavezna instalacija ovih sistema.
- Kontrole i zasloni trebaju biti vidljivi i lako dostupni za vozača.
- Status sistema treba uvijek biti označen. Također, svaka neispravnost ili pogreška bi trebala biti jasno priopćena vozaču.

Savjeti za kupce su:

- Upoznajte se sa sistemom prije vožnje.
- U pravilu, sistemi za pomoć vozaču trebaju se koristiti samo kada su opravdani saobraćajnim i vremenskim uslovima.
- Redovno ažurirajte podatke vaše navigacije/mape.
- Gdje je moguće, prilagodite lična upozorenja (jačina, tolerancije i sl.).
- Budite svjesni postavljenih ograničenja brzine i nemojte se u potpunosti osloniti na sistem.
- Testirajte komforne sisteme poput ACC/ISA prije kupovine.

Testirani pomoćni sistemi u velikoj mjeri se razlikuju u radu i funkciji, pri čemu proizvođači imaju različita pristupna rješenja, pogotovo u smislu uključivanja vozača i njegove odluke. Potrebna je određena edukacija, odnosno upoznavanje sa sistemom, kako bi se isti mogao koristiti bez pretjeranog gubitka koncentracije i u punom kapacitetu.

Prije svega, ISA sistemi apsolutno zahtijevaju trenutne i tačne mape i podatke u cilju što kvalitetnijeg funkcionisanja. Nakon toga, prepoznavanje saobraćajnih/prometnih znakova u nepovoljnim vremenskim uslovima/uvjetima mora postati pouzdanije.

Pomoćni sistemi već pomažu vozačima u smislu održavanja odgovarajućeg odstojanja između vozila i brzine kretanja čime se povećava sigurnost u saobraćaju/prometu. Kako se pouzdanost i povjerenje od strane korisnika budu povećavali, ovi sistemi će imati utjecaj na još manju stopu saobraćajnih/prometnih nezgoda.

Prednosti i nedostaci sistema

AUDI A4

Sistem: Prediktivna efikasnost
Cijena: € 1,640 (dio Tour paketa pomoćnih sistema)
Ostalo: Dostupno samo kao dodatna oprema

Audijev sistem prilagodbe brzine sastoji se od uobičajenog limitera i ACC-a. U ACC-u dodatno se može aktivirati prediktivna kontrola kako bi se osiguralo adaptiranje brzine kretanja vozila obavještenjima ograničenja brzine (saobraćajnim/prometnim znakovima), kao i gradijentima i radijusima krivine. Pozitivna napomena: korisnik ima slobodu da odluči hoće li uključiti obavještenja ograničenje brzine, profil ceste ili oba parametra kontrole brzine.

Kada je ACC isključen, sistem pomoći prediktivne učinkovitosti ostaje aktivan u pozadini te pruža korisna uputstva za efikasnu vožnju, pouzdano implementira postavke ograničene brzine. Vremensko ograničenje brzine se unakrsno provjerava satom koji se nalazi u vozilu.

Vizuelno upozorenje koje Audi daje je možda i pretjerano diskretno. Brojke počinju istovremeno treperiti na glavnom ekranu i instrumentnoj grupi u trenutku kada brzina kretanja vozila prelazi postavljeno ograničenje brzine. Korisnik ima mogućnost postavljanja tolerancije od tri stepena od 5 km/h (između 0 i 15 km/h). Prediktivna kontrola sa uputama i podacima o putu radi mnogo bolje pošto sistem preuzima i obrađuje upute, tj. podatke sa navigacionog uređaja.

√ Dobra prilagodba profilu puta
√ Prepoznavanje uslova za ograničenje brzine (vrijeme, vremenski uslovi)
√ Prilagodba (vizuelno) upozorenje
√ Tri godine besplatnog ažuriranja - AudiConnect (od datuma prvog registriranja)
√ Izbjegava prestizanja sa desne strane na autocesti

◊ Nema zvučnih upozorenja
◊ Komanda za upravljanje nije pristupačna

VW Arteon

Sistem: Prediktivna kontrola brzine
Trošak: €500
Ostalo: Jedino dostupno u paketu dodatne opreme.

VW-ova prediktivna kontrola brzine daje dobre rezultate i ostavlja dobar utisak. Sistem najavljuje predstojeće intervencije na vrijeme i to vizuelnim i pisanim putem čime se vozač informiše o tome šta slijedi. Osim toga, sistem dozvoljava vozaču odbacivanje ili izmjenu najavljene intervencije. Kao i kod drugih sistema, predložena intervencija/korekcija ovisi o odabranom načinu vožnje. VW također omogućava korisniku da odluči da li da uključi parametre ograničenja brzine i/ili parametre profila puta za kontrolu/korekciju brzine kretanja vozila. Osim ACC, vozilo je opremljeno i tipičnim ograničivačem brzine (limiter). Upozorenja se ostvaruju vizuelnim, akustičnim ili kombinovanim načinom.

Tolerancija brzine može se podesiti između 0 i 20 km/h. Korelacija između kontrole brzine i upozorenja nije uspješno riješena budući da ACC nije u mogućnosti strogo poštovati ograničenja brzine. Sistem konstantno šalje zvučno upozorenje; ako je postavljena tolerancija od 0 km/h, rezultat je da se vozilo kreće nešto brže na ACC-u, te sistem upozorava na to.

Na njemačkim autocestama je uobičajna pojava prestizanja sa desne strane, što je direktan saobraćajni/prometni prekršaj. Međutim, ovaj prekršaj je često i neminovnost zbog nesavjesnih “sporih” vozača koji se ne drže desne trake. Arteon prepoznaje sporije automobile u lijevoj traci i pomaže vozaču da izbjegne visoke novčane kazne.

√ Dobra prilagodba profilu puta
√ Prepoznavanje uslova za ograničenje brzine (vrijeme, vremenski uslovi)
√ Personaliziranje upozorenja
√ Pet godina besplatnog ažuriranja (od datuma proizvodnje)
√ Izbjegava prestizanja sa desne strane na autocesti

BMW 7-series

Sistem: Sistem pomoći ograničenja brzine
Trošak: €1,910 (Dio pomoći pri vožnji u Plus paketu)
Ostalo: -

U BMW-u vozač je taj koji uvijek ima posljednju riječ. Za razliku od ostalih sistema proizvođača, vozač mora potvrditi bilo kakav prijedlog za korekciju brzine od strane sistema, a sistem prilagodbe brzine komunicira s ACC-om. Prednost ovakve postavke sistema je očigledna, ne postoji opasnost da se izvrši automatsko provođenje prilagodbe brzine na temelju pogrešnih očitanja saobraćajnih/prometnih znakova i/ili netačnih informacija.

Kao nijedan drugi, BMW sistem omogućava toleranciju od +/- 15 km/h u odnosu na postavljenu brzinu kretanja. Pored ACC-a, postoji i manuelni ograničivač brzine (limitator). Još jedna razlika u odnosu na druge sisteme je da BMW-ov sistem Speed Limit Assistant ne uključuje parametre profila puta među parametrima za kontrolu brzine kretanja.

Veoma pohvalna karakteristika je upozorenje o putu sa pravom prvenstva koje vozač dobije prilikom prelaska na raskrsnicama ili kružnim tokovima pri prekomjernoj brzini kretanja. Upozorenja se zasnivaju na saobraćajnim znakovima: put sa pravom prvenstva i STOP.

√ Prepoznavanje uslova za ograničenje brzine (vrijeme, vremenski uslovi)
√ Podešavanje tolerancije brzine kretanja
√ Besplatno ažuriranje sa Connected Drive
√ Upozorenje na put sa pravom prvenstva (saobraćajni znak)

◊ Nema prediktivnih korekcija na osnovu profila puta (sve korekcije se sprovode na osnovu ograničenja brzine)
◊ Ne izbjegava prestizanja sa desne strane na autocesti

Mercedes S-Class

Sistem: Aktivno održavanje rastojanja
Trošak: €2,737 (dio paketa pomoćnih Sistema vozaču)
Ostalo: Dostupno jedino u opciji dodatne opreme

Mercedes demonstrira ono što je tehnički izvedivo. Aktivna pomoć rastojanja sa prilagodbom brzine na osnovu profila puta, funkcioniše pouzdano i djeluje kao jako siguran sistem. Vozač na dionici A-B odvozi bez ikakvih značajnih problema. Razina inteligencije sistema pomoći je impresivna; npr., kada se približavate raskrsnicama ili kada se vozite u traci za usporavanje (isključnoj traci) sa setom bljeskalica za usmjeravanje, sistem to tumači kao namjeru okretanja vozila te na osnovu toga usporava automobil. Ipak, sistem nije u potpunosti bezbjedan; npr., sistem pogrešno tumači prelazak na desnu traku autoceste kao namjeru napuštanja autoceste, te započinje kočenje.
Izuzetna karakteristika, iako nerelevantna u ovom istraživanju, je prepoznavanje pješaka. Kada se vozilo približava pješačkom prelazu i osobe se nalaze na kolovozu, emituje se vizuelno upozorenje na instrument tabli ("Pažnja, pazite na pješake"). U današnjici, kada je automatizacija u povećanju, podsjećanje vozača na njegove dužnosti može biti prilično korisno. Neki od sistema pomoći su toliko sofisticirani da će na dugim i monotonim vožnjama vozači vjerovatno zaboraviti na ograničenja njihovih sistema. Kao i kod svih drugih sistema, vozač ima izbor između inteligentnog ACC-a i manualnog ograničivača brzine (limiter).

√ Prepoznaje manevar za isključenje sa autoceste
√ Detekcija pješaka – upozorenje na pješake
√ Prepoznavanje uslova za ograničenje brzine (vrijeme, vremenski uslovi)
√ Mogućnost podešavanja upozorenja za brzinu
√ Besplatno ažuriranje sa COMAND online
√ Izbjegava prestizanja sa desne strane na autocesti

Ford Galaxy

Sistem: CC sistem sa ograničivačem brzine
Trošak: €500
Ostalo: Dostupno jedino u opciji dodatne opreme

Iako sa instaliranim istim tipom sistema (ACC i ograničivač brzine), njihova podešavanja i funkcionalnosti su potpuno različite. Fordov sistem sa druge mora biti postavljen u režimu ograničenja brzine (limiter) da bi se pridržavali obavještenja o ograničenju brzine (saobraćajni/prometni znak). Drugim riječima, vozač ima potpunu slobodu da ubrzava i koči u rasponu na kojem je postavljen limiter, a sistem prilagođava brzinu samo tamo gdje je to neophodno, npr. kada vozač ignoriše postavljenu graničnu brzinu od 30 km/h. Neprijatno iskustvo nastaje kada sistem pogrešno očita saobraćajni/prometni znak za ograničenje brzine. Naravno, vozač može premostiti sistem i ubrzati u bilo kojem trenutku pomoću “kick-down”.

Pored ovog inteligentnog limitera, vozač može koristiti i manuelni limiter. U slučaju manuelnog limitera, vozač je taj koji određuje ograničenje brzine kretanja, a ne saobraćajni/prometni znak. Personalna podešavanja upozorenja su vrlo dobro riješena: u podmeniju vozač može podesiti varijabilnu toleranciju za upozorenje u zavisnosti od brzine kretanja. Sa najstarijim (najjednostavnijim) sistemom u ovom testu, Ford ipak ima najviši stepen tačnog prepoznavanja ograničenja brzine od cca 90%.

√ Prepoznavanje uslova za ograničenje brzine (vrijeme, vremenski uslovi)
√ Vrlo dobro prepoznavanje saobraćajnih/prometnih znakova (ograničenje brzine)
√ Podešavanje tolerancije brzine kretanja

◊ Ne izbjegava prestizanja sa desne strane na autocesti
◊ ACC ne nadzire postavljena ograničenja brzine

KOMPLETNA INFORMACIJA - ISA SISTEMI