VOŽNJA U KRUŽNOM TOKU SAOBRAĆAJA

Kružna raskrsnica je raskrsnica u kojoj se saobraćaj odvija kružno u smjeru suprotnom od kretanja kazaljke na satu.

Kružni tok saobraćaja predstavljaju vozila koja kruže trakama oko središnjeg saobraćajnog ostrva.

Kružni tok je označen vertikalnom saobraćajnom signalizacijom tj. saobraćajnim znakom izričite naredbe - znakom obaveze: “kružni tok saobraćaja”, a može imati jednu ili više saobraćajnih traka.

Kružna raskrsnica sa jednom saobraćajnom trakom je kružna raskrsnica sa jednom ulaznom/izlaznom trakom i kružnim kolovozom sa jednom saobraćajnom trakom.

Kružna raskrsnica sa više saobraćajnih traka je kružna raskrsnica sa jednom ili više traka ulazima/izlazima i sa dijelom kružnog kolovoza ili kompletnim kružnim kolovozom sa više saobraćajnih traka.

Na ulazu u kružni tok uz navedeni saobraćajni znak obično se postavlja i saobraćajni znak “nailazak na cestu sa prvenstvom prolaza”.

Ulazni saobraćajni tok predstavljaju vozila koja ulaze u kružnu raskrsnicu.

Izlazni saobraćajni tok predstavljaju vozila koja izlaze iz kružne raskrsnice.

Tok saobraćaja u kružnoj raskrsnici

Elementi raskrsnica sa kružnim tokom saobraćaja

Središnje saobraćajno ostrvo (rondo ili rondela) je uzvišena fizička prepreka kružnog ili ovalnog oblika, smještena u središtu kružne raskrsnice. Ono sprečava vožnju kroz raskrsnicu i ograničava raskrsnicu sa unutrašnje strane.

Kaldrmisani (montažni) dio središnjeg saobraćajnog ostrva (platforma) je onaj dio središnjeg saobraćajnog ostrva, koji skupa sa kružnim kolovozom omogućava saobraćaj dugačkih vozila u kružnoj raskrsnici. Od kružnog kolovoza se razlikuje po materijalu od kojeg je izrađen i boji.Vozni dio središnjeg saobraćajnog ostrva treba da se izradi tako da se spriječi saobraćaj vozila preko njega (grubi materijal, asfalt), a istovremeno dugačkim vozilima omogući kretanje kroz kružnu raskrsnicu. Postoji samo u malim i srednjim kružnim raskrsnicama, u širini od 1 - 2 m (zavisno od veličine unutrašnjeg radijusa). Preporučljivo je izdići liniju kontakta između središnjeg saobraćajnog ostrva i kružnog kolovoza (2-3 cm).

Kraci kružne raskrsnice su ulazni putevi ili saobraćajne trake sa obje strane uzvišenog ostrva, ili ostrva označenog horizontalnim oznakama namjenjenim pješacima, koje određuju saobraćaj istog ili suprotnog smjera u/i kružne raskrsnice.

Ulaz je dio kružne raskrsnice gdje ulazna traka ulazi u kružnu raskrsnicu od koje je odvojena stop linijom (linijom razdvajanja). Može biti u obliku lijevka ili sa paralelnim ivicama. U ovoj zoni vozila moraju da uspore ili se zaustave dok se ne pojavi dovoljno razmaka između vozila u kružnom toku, koji omogućava ulazak u kružnu raskrsnicu.

Izlaz je dio kružne raskrsnice gdje vozila izlaze iz kružne raskrsnice.

Razdjelno saobraćajno ostrvo - pješačko ostrvo je izdignuti element kružne raskrsnice kojim se razdvaja ulazni i izlazni saobraćaj, vozila usmjeravaju da propisno uđu i izađu iz kružne raskrsnice i koji obezbjeđuju veću sigurnost saobraćaja za pješake i bicikliste koji prelaze krak kružne raskrsnice.

Osnovni elementi kružne raskrsnice

Prednosti i nedostaci kružnih raskrsnica

Raskrsnica sa kružnim tokom saobraćaja sigurnija je od „klasične” raskrsnice, jer je smanjen broj konfliktnih tačaka (pješak-vozilo, vozilo-vozilo), kao i brzina kretanja vozila, kako na prilazu raskrsnici tako i u samoj raskrsnici.

Kružni tokovi se grade u cilju povećanja sigurnosti saobraćaja, da bi se smanjio broj konfliktnih tačaka (pješak-vozilo, vozilo-vozilo) kod sukobljavanja saobraćajnih tokova u raskršću, kao i brzina kretanja vozila, kako na prilazu raskrsnici tako i u samoj raskrsnici, te je kod istih smanjen rizik od sudara vozila i povećana je protočnost saobraćaja.

Osnovne prednosti kružne nad klasičnom raskrsnicom su:

- velika sigurnost saobraćaja (manje konfliktnih tačaka, eliminacija konfliktnih tačaka na ukrštanjima, nemogućnost vožnje kružnom raskrsnicom bez smanjenja brzine,...)

- mogućnost velike gustine saobraćaja

- manje kolone (neprekidan saobraćaj)

- manje buke i emisije toksičnih gasova

- manja potreba za prostorom

- istog su kapaciteta

- blaže posljedice saobraćajnih nezgoda (nema frontalnog i sudara pod pravim uglom)

- manji troškovi održavanja

- dobro rješenje usporavanja saobraćaja u urbanim područjima,...

Nedostaci kružnih nad klasičnim raskrsnicama su sljedeće:

- više saobraćajnih traka smanjuje bezbjednost saobraćaja, za razliku od klasičnih raskrsnica u nivou

- kad uzastopnih kružnih raskrsnica ne može se postići sinhronizacija tzv. zeleni val

- problem prostora za središnje saobraćajno ostrvo u već izgrađenim prostorima

- nemogućnost upravljanja saobraćajem u kružnoj raskrsnici od strane saobraćajne policije

- nemogućnost postavljanja kružne raskrsnice ispred škola, obdaništa, bolnica,..., kao i ispred svih ostalih lokacija gdje nemotorizovani građani ne mogu bezbjedno preći raskrsnicu bez saobraćajne signalizacije

- loše rješenje kod velikog toka vozila koja skreću ulijevo,...

Karakteristike kružnih raskrsnica

Karakteristike kružnih raskrsnica koje ih razlikuju od klasičnih raskrsnica u nivou su:

- Kružne raskrsnice su raskrsnice kombinovanog prekinutog i neprekinutog toka

- vozila u kružnom toku saobraćaja imaju pravo prvenstva u odnosu na vozila koja ulaze u kružnu raskrsnicu – pravilo „pravo prvenstva desne strane” ne primjenjuje se u kružnim raskrsnicama

- vozilo koje ulazi u kružnu raskrsnicu ne zaustavlja se ako ima slobodan ulaz, već ulazi u rskrsnicu sa smanjenom brzinom

- u malim kružnim raskrsnicama u urbanim sredinama moguće je saobraćati samo malom brzinom sa prednjim točkovima okrenutim pod širokim uglom

- pješaci i biciklisti poštuju ista pravila kao i u klasičnim raskrsnicama

- zabranjena je vožnja unazad

- dugim vozilima dozvoljeno je korištenje i neasfaltiranog dijela kružnog kolovoza (vozni dio središnjeg saobraćajnog ostrva), mala vozila nemaju potrebe za tim.

Sigurnost raskrsnica sa kružnim tokom

Povećana sigurnost savremenih raskrsnica sa kružnim tokom posljedica je smanjenja broja konfliktnih tačaka u odnosu na tzv. klasične raskrsnice, kao i smanjenja brzine kretanja vozila kako pri ulasku, tako i prilikom vožnje kroz raskrsnicu, koje je uvjetovano građevinsko-tehničkim elementima raskrsnice. Smanjenje broja konfliktnih tačaka odnosi se na konfliktne tačke između vozila, kao i na konfliktne tačke između pješaka i vozila.

Kod raskrsnica sa kružnim tokom sa jednom saobraćajnom trakom u odnosu na klasične trokrake ili četverokrake raskrsnice izbjegnute su konfliktne tačke izazvane presjecanjem saobraćajnih tokova koje izazivaju najveći broj saobraćajnih nezgoda sa smrtno stradalim ili teže ozlijeđenim osobama. Na ovaj način eliminisane su konfliktne tačke prvog – ukrštanje, drugog – prestrojavanje i trećeg stepena – uključivanje, razdvajanje.

Teoretski klasična četverokraka raskrsnica ima 32 konfliktne tačke (16 ukrštanja, 8 razdvajanja i 8 spajanja), dok kružna četverokraka raskrsnica sa ednom saobraćajnom trakom ima samo 8 konfliktnih tačaka nižeg stepena (4 razdvajanja i 4 spajanja).

Konfliktne tačke na klasičnoj četverokrakoj raskrsnici i četverokrakoj kružnoj raskrsnici

Ako se kružni kolovoz sastoji od dvije saobraćajne trake, broj konfliktnih tačaka se povećava srazmjerno broju konfliktnih tačaka prestrojavanja, što je teoretski jednako broju saobraćajnica, ali ipak manje od 32.Bezbjednost saobraćaja smanjuje se sa povećanjem broja saobraćajnih traka u kružnom toku.

Kružne raskrsnice sa više saobraćajnih traka nemaju samo konfliktne tačke nego i konfliktne dionice obzirom na to da vozača ne upućuje ništa na to gdje da se prestroji.

Postoji nekoliko vrsta nezgoda koje se događaju u kružnim, a ne događaju u klasičnim raskrsnicama.

Vrste saobraćajnih nezgoda u dvotračnoj kružnoj raskrsnici

1.Preticanje prije ukrštanja
2.Sudar sa pješakom/biciklistom
3.Sudar pri ulazu
4.Sudar pri prestrojavanju
5.Sudar u sustizanju prije ulaza
6.Sudar u sustizanju prije izlaza
7.Sudar sa središnjim saobraćajnim ostrvom
8.Sudar sa razdjelnim saobraćajnim ostrvom na izlazu
9.Proklizavanje iz kružne raskrsnice
10.Skretanje
11.Sudar sa razdjelnim saobraćajnim ostrvom na ulazu
12.Proklizavanje na izlazu
13.Vožnja u suprotnom pravcu

Posljedice saobraćajnih nezgoda u kružnim raskrsnicama bitno se razlikuju od nezgoda u klasičnim raskrsnicama. Što je najbitnije, manje su teške i obično ne završavaju smrću ili teškim tjelesnim ozljedama. Razlog za to je nepostojanje frontalnog sudara u kružnim raskrsnicama koji je uzročnik najtežih posljedica. U kružnim raskrsnicama vozila se obično sudaraju pod oštrim uglom ili pri sustizanju.

Sudari motornih vozila i biciklista (pješaka) koji prolaze krak kružne raskrsice isti su kao i kod klasičnih raskrsnica, samo što su blaž posljedice zbog manje brzine kretanja vozila na ulazu i izlazu.