Zlatna sredina

Trade Economics objavio je rang listu 42 zemalja u Evropi plus Evropska unija, i to posebno formiranu na osnovu stope rasta bruto društvenog proizvoda u prvom kvartalu 2023. godine, a za 46 zemalja i nivo godišnje inflacije u maju ove godine. Riječ je o ključnim elementima ekonomske i monetarne politike, ali i onome što u učestalim razgovorima o cijeni življenja sve češće spominju i obični ljudi. Prema stopi rasta Bosna i Hercegovina se nalazi u zlatnoj sredini – na 21 mjestu, a po inflaciji na 19 poziciji. Laički rezonovano nije loše. Kada se vidi ko je oko nas nekoliko mjesta ispred, ili iza, zaključak je da imamo dobar komšiluk. Po bruto proizvodu od 1,1 posto BiH je ispod Austrije, Holandije i Belgije, ali iznad Moldavije, EU, Slovačke, Francuske, Švedske, Slovenije, Švajcarske... Po nivou inflacije sa 6,5 posto bolji smo od Finske, Italije, Velike Britanije, Austrije, a ispred nas su: Malta, Holandija, Njemačka, zemlje Evrozone...

Najveću stopu rasta od 7,0 posto ima Island, a najnižu Ukrajina -10,5 posto. Ispred nje je Estonija sa – 3,7 procenata. Na tabeli u kojoj su iskazani nivoi inflacije najbolje je rangiran Lihtenštajn sa 2,2, a najgore Turska sa 39,6, odnosno na pretposljednjem mjestu Mađarska sa 21,5 posto. Nadam se da su profesori osnova ekonomije i ekonomskih doktrina na posljednjim predavanjima u ovoj akademskoj godini imali uvid u ove dvije liste i da su studentima realnije tumačili ko su evropske zemlje u ovom času u usponu a koje u ekonomskom sunovratu i gdje je danas Irska, Češka, Njemačka, Luksemburg u odnosu na Crnu, Goru, Španiju, Albaniju, Kipar, ili Kosovo? Njima, profesorima, tabela bi mogla biti izazovna i za formulisanje nekog od ispitnih pitanja iz ovog područja ekonomije. Da im pomognem – jedno od pitanja moglo bi biti: zašto je danas bolje živjeti na Kipru nego na Farskim Otocima ili Švedskoj? Pitanje dakako ima veze sa stopom inflacije. U prvom slučaju ona je 3,0 posto a u druga dva 8,3 i 9,7 procenata. Ako bi se odgovor bazirao na stopi rasta BDP ona je u Kipru 3,4 a u Švedskoj 0,7%.

O tome šta nas čeka u nadolazećem vremenu ne bih ovog puta konsultovao statistiku. Od nje mnogo bolje odgovore o tome našao sam u tekstu dr. Nuriela Rubinija uglednog svjetskog ekonomiste i profesora na Univerzitetu u New Yorku. No, prije toga, evo njegove konstatacije o inflaciji: iako je u većini najrazvijenijih zemalja inflacija smanjena, to se nije desilo onoliko brzo koliko su se monetarne vlasti nadale, dijelom zbog toga što su stanje na tržištu rada i brzi rast zarada uvećali inflatorni pritisak. Rečeni tekst je naslovljen  sa ''Oluja umjesto uragana'', što je ustvari njegov odgovor na gore postavljeno pitanje.