Sidran na službenom putu

Zemlja se suši na Sidranovom mezaru u haremu džamije Ferhadija. Omaži velikom pjesniku, književniku i scenaristi su ispisani od Triglava do Đevđelije. S pravom. Veličina Abdulaha Sidrana će valjda tek biti spoznata, jer ono što je on napisao ostaje kao trajni testament jednog vremena u kojem se afirmisala bosanskohercegovačka kultura. O njegovim pjesmama, književnim djelima i scenarijima mnogi su govorili i pisali, a mi ćemo se u Sidranovom svemiru priča i stihova za Magazin BIHAMK-a osvrnuti samo na jednu scenu iz filma Otac na službenom putu. Dobro, i nekolike kultne replike... Scenaristi se često ne cijene na pravi način, njihov rad se olako bagateliše, te oni od režisera i glumaca teško ikada dođu u prvi plan, iako su dobri scenariji važni poput dobrih knjiga. Tako je to i sa Sidranom, ali ako se okrenemo unazad i samo posmatramo faze režisera Emira Kusturice, jasno je da je njegov filmski um najbolje fercerao sa Sidranovim scenarijima. To su Kusturičini najbolji filmovi i nakon te ''sarajevske faze'' iz osamdesetih, on više nikada nije dosegao tu režisersku klasu.

Kusturica je studirao u Pragu i bio je pod uticajem legendarnih čeških režisera Miloša Formana i Jirija Menzela, pa je upravo u pričama Abdulaha Sidrana, u kojima su dijalozi puni lokalnog duha, životne ironije i emocije, pronašao vlastiti filmski izražaj koji će postati važan dio bosanskohercegovačke kinematografije. Nakon filma Sjećaš li se Dolly Bell, Sidran iz perspektive malog Malika priča porodičnu dramu u kojoj je njegov otac Meša (Miki Manojlović) zbog benignog komentara o karikaturi na kojoj Marks sjedi u kancelariji a na zidu ima Staljinovu sliku završio na ''službenom putu''. Tamo ga je poslao Malikov daidža, ljubomorni partijski aparatčik kojeg igra Mustafa Nadarević, a koji će na kraju filma vlastitu moru liječiti u alkoholu i glavom razbijenim flašama dok se na svadbi pjeva pjesma o braći Morićima. Nedavno mi je legendarni košarkaški trener Bogdan Boša Tanjević ispričao da je iz rodnih Pljevalja s porodicom došao u Sarajevo s kamionom kao u sceni iz filma Otac na službenom putu.

A u filmu to ide ovako: Mercedesov kamion pun porodičnih stvari spreman da krene za Zvornik, gdje je Meša ''po službenoj dužnosti'', jer se tamo pravi velika hidrocentrala, dok rodbina i komšije ispraćaju Malika i njegovu mamu. I prolazi taj Mercedesov kamion s registarskim tablicama ''БХ 12-17'' uske ceste, uz kanjone, kroz tunele, gazi vodu i vojničke punktove, da bi na skeli prešao i veliku Drinu... A kada je u Zvorniku otac odradio svoj ''društveno korisni rad'', i nakon što mu je tu vijest saopštio drug Ostoja Cekić iz partije, rekavši da mu je završio zvornički ''mandat'', uz opasku da može ići gdje god želi – ''volja ti u Sarajevo, volja ti u pi... materinu!'' – Meša je Cekića podigao od zemlje, poskakujući poput djeteta. Uz to je Cekić insistirao na još jednoj partiji šaha s Mešom, igrom koja je ostala trajna Sidranova opsesija.

Malik nas je vodio kroz ovu fantastičnu Sidranovu priču, pa da je samo iz nje ostala samo ona replika dede Muzafera (igra ga genijalni Pavle Vuisić) – ''drugi je.., a ti se, Muzafere kupaj'', valjalo je snimiti film. ''Moj dedo Muzafer je otiš'o iz naše kuće u starački dom 22. jula 1952. Ja ne znam da l' zato što nije volio da se kupa il' zbog nečeg drugog. Samo znam da je Mirzi kaz'o: 'Reci im da im je babo poručio da se je.. i oni i njihova politika. Star sam ja za njihovih zajebancija...'', kaže Malik na kraju filma i tako Sidran na najupečatljiviji način zatvara svoju pripovijest o životu koju je mogao napisati samo majstor zanata, neko ko ima fenomenalan senzibilitet za ovo naše podneblje i ljude i neko kome je svevišnji dao takvu vrstu talenta da će kao rijetki iz ove zemlje ostati upamćen generacijama. Putuj, Avdo... S Mercedesom, jer ne bi valjalo da je drugačije.